Bối cảnh

Novorossiya ("Tân Nga") là tên một vùng lãnh thổ của Đế quốc Nga tách ra từ Hãn quốc Krym - thực thể bị thôn tính vài năm sau Điều ước Küçük Kaynarca (1774) kết thúc Chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ. Người Nga nhanh chóng tràn ngập khu vực này và lập nên nhiều thành phố lớn, chẳng hạn Odessa. Về sau vùng đất được sáp nhập vào Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina. Sau khi Liên Xô sụp đổ, thuật ngữ Novorossiya lại bắt đầu được dùng trở lại để kêu gọi nền độc lập cho các lãnh thổ lịch sử tương ứng.[6]

Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 1994, nguyên thủ nhà nước ly khai Transnistria ở Moldova phát biểu rằng Transnistria là "một phần không thể chia cắt của các lãnh thổ miền nam của nhà nước của người Nga" bao gồm Odessa, Krym và các tỉnh khác của Ukraina, tức những thực thể hợp thành vùng đất Novorossiya.[7] Dmitry Trenin từ Trung tâm Carnegie ở Moskva viết rằng vào năm 2003, một số học giả Nga đã thảo luận về ý tưởng thiết lập một nhà nước Novorossiya thân Nga ở miền nam Ukraina nhằm phản ứng lại các động thái nhằm đưa Ukraina vào NATO.[6]

Thuật ngữ Novorossiya sớm được sử dụng trong cộng đồng người biểu tình chống Maidan sau biểu tình ủng hộ Liên minh châu Âu lật đổ chính phủ Ukraina vào năm 2014. Một tài khoản Twitter được lập về Novorussiya đã thu hút hàng ngàn người theo dõi trong kì cuối tuần đầu tiên.[6] Trong số các cuộc đối thoại ở Genève (Thụy Sĩ) về giải quyết bất ổn gia tăng ở đông và nam Ukraina, Tổng thống Nga Putin đã lưu ý tại phiên hỏi-đáp rằng các phần đất ở đông và nam Ukraina nguyên thủy là thuộc Novorossiya và cho rằng quyết định chuyển giao nó cho Ukraina là một sai lầm lịch sử.[8]

Thành lập

Ngày 13 tháng 5 năm 2014, Đảng Novorossiya (tiếng Nga: Партия Новороссия, chuyển tự Latinh: Partiya Novorossiya) ra đời tại Donetsk,[9] tuyên bố tại đại hội lần đầu tiên của Đảng tổ chức ngày 22 tháng 5 năm 2014 về sự thành lập một nhà nước tự phong mới có tên là Novorossiya - tên gọi lấy cảm hứng từ vùng đất lịch sử Novorossiya của Đế quốc Nga. Đến tham dự đại hội là các quan chức ly khai thân Nga từ Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Dân quân Nhân dân Donbass, lãnh đạo Cộng hòa Nhân dân Donetsk Pavel Gubarev, nhà văn Alexander Prokhanov,[10] nhà khoa học chính trị kiêm lãnh đạo Đảng Á Âu Aleksandr Dugin và Valery Korovin.[11] Theo Dugin, nhà nước mới sẽ đặt thủ đô tại Donetsk, lấy Chính thống giáo Nga làm quốc giáo và sẽ quốc hữu hóa các ngành công nghiệp lớn.[2] Theo Gubarev, nhà nước cũng sẽ bao hàm các thành phố lớn hiện chưa do quân ly khai chiếm đóng là Kharkiv, Kherson, Dnipro, Mykolaiv, Odessa và Zaporizhia.[12][13] Hai ngày sau, "Thủ tướng" tự phong của Cộng hòa Nhân dân Donetsk Alexander Borodai và "nguyên thủ nước cộng hòa" Lugansk Alexei Koriakin ký một văn bản trong phòng kín để chính thức hóa sự hợp nhất của hai nước cộng hòa thành một nhà nước liên minh.[14]